Dit keer geen ecologische tuin of moestuin, maar een historische tuin. Ik heb onlangs het boek hoveniers en tuinbazen gelezen op aanraden van een erfgoedhovenier. Wat een mooi boek om het ambacht van hovenier te leren. Daarin werd er ook veel over historische tuinen gesproken.

Het was dan ook erg leuk om bij Dekema state te kunnen kijken naar hoe mooi ze het leifruit hebben opgebonden en hoe een lessenaarkas er in het echt uit ziet.

Kijk bijvoorbeeld eens naar onderstaande afbeelding, van helemaal laag horizontaal gaan de geleide fruitbomen omhoog waarmee er een poort is gemaakt over het pad. Of daaronder de pruim met de vorm van Palmet met kruisende takken. Het heeft wel 10 jaar geduurd voordat de pruim deze vorm had. Vlak na de bloei met er veel gesnoeid worden, bij dit klusje moet er ongeveer 3 weken lang, elke dag van de week ongeveer een half uur aan deze boom gesnoeid worden. WOW!

Ook heel leuk is dat ze een boekje hebben gemaakt met de geschiedenis van de moestuin (en voor de kids was er een speurtocht). Zo is de Berceau van druiven en peer (een loofgang) op Dekema State opgebouwd in het Thomery-systeem. Waar ik weer veel kan leren over hoe onze eigen druif te snoeien.

In de Betuwe bestaan boomgaarden vaak uit hoogstam, omdat er koeien onder grazen en de takken dus 2 meter boven de grond moeten beginnen. In Friesland hield men schapen in de boomgaard waardoor de takken op 1,5 meter konden beginnen, halfstam. 

 Op 19 juli zijn we naar Agnes kruiden geweest. Ze hebben daar een bloemenpluk tuin, moestuin en er worden allerlei kruiden geoogst, gedroogd, verwerkt en verkocht. Zo maken ze verschillende soorten thee en zelfgemaakte zalven van kruiden, zo kocht ik de kamillezalf om te helpen met onze jongste haar eczeem. Het is een prachtige ommuurde locatie met een oude kas. Toen wij er waren werden de groenten in de kraam verkocht, dus hebben we heerlijke bietjes, boterboontjes, tomaten en appels gekocht. Ook zag ik nog de rups van een Koninginnepage op de venkel.

Ook heb ik naar wat constructies gekeken die interessant zijn om in tuinen toe te passen. Zoals dit bankje.

Op 3 juli heb ik een dag gewerkt bij kwekerij Koperwiek.  Een regeneratieve kwekerij voor bomen, struiken en planten geschikt voor eetbare tuinen, voedselbossen en agroforestry projecten. Ik mocht meewerken aan allerlei klusjes in het voedselbos. Het weghalen van de wol mulch laag, onkruid verwijderen, inzaaien van gras/klaver mengsel, oogsten van braamboos (kruizing tussen braam en framboos), zwarte bessen oogsten. Het was een leuke en leerzame dag met een fijn zonnetje, briesje wind en leuk gezelschap. Op het voedselbos is ook een camping aanwezig en een kenniscentrum om (het woord zegt het al) kennis met elkaar te delen en bijeenkomsten te houden.

Wat ik ook zo leuk vond is dat mij zoveel werd vertelt. Er zijn vele verschillende voedselbossystemen aangelegd om te experimenteren en kennis te delen. Hier vind je de vele soorten. Nieuw voor mij was de term syntropie bosboerderij. Er werd mij uitgelegd dat hier onderzocht wordt hoe verschillende planten met elkaar samenwerken en een stofje van de ene plant de andere plant kan versterken. Even googlen leert mij: "Syntropie bosboerderij, ook bekend als syntropische landbouw of boslandbouw, is een landbouwmethode die de natuurlijke processen in een bos nabootst om een productief en veerkrachtig ecosysteem te creëren" "Syntropische landbouw en permacultuur zijn beide benaderingen van duurzame landbouw, maar ze verschillen in hun focus en implementatie. Syntropische landbouw legt de nadruk op het versnellen van natuurlijke successieprocessen om een productief ecosysteem te creëren, terwijl permacultuur een breder ontwerpsysteem is dat zich richt op het creëren van duurzame leefomgevingen, waarbij principes zoals zorg voor de aarde, zorg voor de mens en eerlijk delen centraal staan".

Maar ik leerde nog veel meer. Sorgum wordt gebruikt als onkruidonderdrukker, is goed voor de bodem en privacy tussen de campingvelden en op zo'n manier dat het een niet uitzaaiende soort is, want anders ben je weer overal Sorgum tussenuit aan het plukken op de rest van de kwekerij. Onkruid druk is een grote uitdaging. In de gangbare teelt worden veel (giftige) bestrijdingsmiddelen gebruikt om onkruid tegen te gaan. Hier wordt gezocht naar creatieve manieren om het onkruid tegen te gaan, zoals Sorgum, maar ook mulchen met wolvilt matten tussen bessenstruiken door. Dit bleek lastig omdat het gras door het wol heen groeit en wol het maaien moeilijk maakt. Dus wol eruit en tijd om iets nieuws te proberen. Nu wordt er gekeken naar het zaaien van gras/klavermengsel en het vervolgens kunnen maaien. Het onkruid in bedwang houden kost nog veel arbeid.

Ook interessant was het inkijkje wat iemand bij een kwekerij zoal op een dag doet. Het belangrijkste bij een kwekerij is het verzorgen van de plant zodat deze zo goed mogelijk groot en gezond kan worden (in tegenstelling tot bijvoorbeeld een zorgtuin waar tuinieren een middel is om mensen/bewoners zo goed mogelijk te helpen hun (sociale) doel te bereiken). Zonder bestrijdingsmiddelen en met een gezonde bodem als basis. Daarnaast is biodiversiteit bevorderen en kennis delen ook een belangrijk aspect. In het voedselbos deel van de kwekerij gaat het daarnaast ook om experimenteren met aanplant en beheer. Op een dag doe je in een kwekerij allerlei verschillende klussen zoals wieden, zaaien, rooien, bossen, oppotten, enten. Daarnaast is er marketing, boekhouding, verkoop/orders verwerken en onderzoek.

Na een leerzame dag mocht ik wat braambozen en zwarte bessen mee naar huis nemen, stapte ik weer op mijn OV-fiets om een half uur door mooie landschappen naar station te fietsen en thuis moe maar voldaan aan te komen.

Vandaag was ik bij oud collega Gerdien op bezoek, zij is de projectleider van Voedselbos Lingehout.
Het eerste wat mij op viel was de enorme omvang van het project. Waar voedselbossen vaak een paar hectare zijn is dit voedselbos maar liefst 12 hectare!

Gerdien vertelt mij dan ook dat dit een agrarisch model is. Het is de bedoeling dat deze nieuwe manier van boeren economisch rendabel is. Het initiatief is opgestart vanuit een coöperatie en bestaat uit voedselbos, moestuin, kleinfruit, bloemen pluktuin en educatie mogelijkheden. Er wordt op een natuurinclusieve manier gewerkt zonder gebruik van pesticiden of kunstmest en met zo min mogelijk grondbewerking. Zo wordt er onder de boompjes van het voedselbos niet gemaaid, maar zal door successie, schaduwvorming van de bomen en opkomst van andere kruiden langzaam het gras verdwijnen.

Het is ontstaan dankzij de burgercoöperatie Betuwewind, waarmee zeven windmolens zijn geplaatst. Deze leveren stroom, wat weer inkomsten genegeerd. Naast uitkeren aan de coöperatie investeren ze ook een deel in lokale initiatieven, zoals het voedselbos.

Dat het voedselbos geen hobby is (maar wel met zoveel plezier wordt gedaan) is al snel duidelijk. We lopen een rondje over het terrein en ik krijg uitleg over allerlei functies en keuzes die er gemaakt zijn. De opbrengst uit het voedselbos zal nog een aantal jaar duren, voor de korte termijn worden er veel groenten geteeld om rendabel te zijn. Ook vind er op meerdere momenten educatie bijv. middels workshops plaats. Ook heeft de natuur een belangrijke rol in het proces en is er rondom het terrein 1,7km aan struweel geplaatst, verschillende heuvels waar de natuur z'n gang kan gaan en komt er in een deel van het terrein nog een natuurbos.

Vandaag ben ik bij Cruydt Hoeck op bezoek geweest samen met een groep bedrijven die veel van hen afnemen. Cruydt-Hoeck is een inheemse zaden en plantenkwekerij met een missie: bijdragen aan biodiversiteitsherstel. Daar kregen we een presentatie en rondleiding van Jasper. Tof om te zien hoe ze zaden kweken en alle stappen die er bij komen kijken zoals o.a. oogsten, dorsen, drogen, scheiden, sorteren, inpakken. En jeetje wat zijn er veel manieren om zaden te scheiden: op gewicht, grootte, vorm. Ook maken ze vele mengsels. Waaronder gebiedsgerichte mengsels, specifiek afgestemd op het habitattype/de bodem.

Ik leerde er dat een bepaalde plant met dezelfde naam uit een ander deel van de wereld niet dezelfde eigenschappen heeft om geschikt te zijn voor onze insecten. Daarom halen zij (met toestemming) uitgangsmateriaal uit natuurgebieden in Nederland. Het zijn daarmee inheemse planten van autochtone herkomst. Wil je dus een gebied inzaaien kijk dan eerst welke vegetatie geschikt is voor die specifieke locatie. En beter nog: start met ecologisch beheer en kijk wat er vanzelf op komt, want er zitten nog veel niet gekiemde zaden in de bodem.

Een bezoekje gebracht aan deze mooie kwekerij vol met eetbare planten en voedselbos planten.
Ogenschijnlijk een tuin in rust, maar dit is een mooie tijd om bomen aan te planten en aan het begin stonden dan ook vele potten met struiken en bomen klaar.

​https://kwekerijstekkers.nl/ ​

Ik ben allerlei interessante gewassen tegen gekomen. Zo kende ik de zeebiet nog niet.
En ik zag dat de druivenplanten met een soort wax/kaarsvet afgedekt worden, een goed idee tegen het bloeden.

De abrikoos-aardbei verraste mij ook. Een goede bodembedekker met heel zachte vruchtjes die smelten op je tong. In de winkel niet te verkrijgen omdat de aardbeien heel zacht zijn en eigenlijk net als de Japanse wijnbes meteen opgegeten moeten worden.

We hebben weer een kijkje genomen in het voedselbos in Zeewolde.
Vorig jaar was ik er ook, zie hier.

Dit jaar viel het vooral op dat alles een stuk hoger en ruiger was geworden. En zagen we appels, bessen, libelles, lieveheersbeestjes, bijen, rupsen, vlinders en een pad.

Vandaag heb ik rondgewandeld op landgoed Haarzuilens en in het voedselbos. Prachtige afgestorven planten zoals de artisjok en mooi ontluikende knoppen. Hierbij een sfeer impressie. Wat hou ik toch van het prachtige groen van mosjes, zeker in deze tijd springt die kleur eruit!

Finca vrij staat voor vrije grond. Hier heb ik een week mee mogen werken in een permacultuurtuin als wwoofer. En wat heb ik genoten! Het was een prachtige zonnige week en de natuur was voor mijn komst lekker zijn gang gegaan. Maar de balans mocht wel meer terug in de tuin, zodat veel verschillende soorten planten de kans krijgen om te groeien in plaats van enkel de woekeraars. 

Rond Pinksteren bezocht ik het voedselbos Zeewolde. Een mooie rustige plek, ondanks een weg in de buurt. Het initiatief is in 2016 gestart en in 2018 is het grootste deel van het bos aangeplant. Je ziet er vele kleine bomen staan en hier en daar popt de incarnaatklaver op die destijds op het hele perceel ingezaaid met blauwe lupine en witte klaver om stikstof te binden en als groenbemester te werken. Er wordt er goed gebruik gemaakt van mulchen als methode: overal vond je oud blad tussen de boompjes om zo het vocht in de bodem langer vast te houden.

Het bos heeft een mooie opbouw met bospoel, fijne wandelpaden, een mooie afwisseling van vormen van een zomerpluk cirkel tot een fruitwijzer en een comfortabele plek met boomstammen om samen te komen. Het voelt prettig aan om er door te lopen en planten te ontdekken. Ook zagen we een wildcamera, ik ben benieuwd wat er allemaal 's nacht in dit voedselbos aan dieren rondspookt. 

Hier vind je meer informatie over voedselbos Zeewolde. Op de facebook pagina krijg je ook vaak leuke updates. En hieronder een impressie van mijn bezoek.

Afgelopen week ben ik bij het voedselbos in Haarzuilens geweest. Onderdeel van het Natuurmonumenten-gebied Landgoed Haarzuilens. Wat een prachtig stukje rust en natuur. Er waren zoveel verschillende soorten te zien (er staan wel meer dan 150 soorten eetbare planten) en het is mooi aangelegd met slingerpaadjes, een pondje en een picknickbank. Neem eens een kijkje:
http://www.lekkerlandgoed.nl/

Juli 2021 ben ik weer bij het bos geweest, wat stond er al veel te bloeien en groeien: rode en gele frambozen, braam, mispel, hazelnoot, artisjok en een soort die ik niet herken met rode bes, misschien een kers zoals prunus tomentosa thunb.